Sứa và các món ăn từ sứa như canh sứa, nộm sứa rất quen thuộc trong sổ tay ẩm thực của những người sành ăn. nhưng tác dụng chữa bệnh của con sứa thì nhiều người còn chưa biết.
Khi dùng làm thuốc, phần vòi miệng thường gọi là “hải triết” (海蜇) hoặc “hải triết đầu” (海蜇头); còn gọi là “thạch kính” (石镜), “thủy mẫu” (水母), “thủy mẫu tiên” (水母鲜), … Còn phần dù (ô) phía trên gọi là “hải triết bì” (海蜇皮); còn gọi là “bạch bì tử” (白皮子); “bạch bì chỉ” (白皮纸), “thu phong tử” (秋风子), “sá bì” ( 姹皮); “la bì” (罗皮); … Trong sứa biển có nhiều protein, ít lipid, các chất khoáng P, Ca, Fe và các sinh tố B1, B2, Na; choline, chứa nhiều iod. Theo Đông y, sứa vị mặn, tính bình, vào phế can thận. Lớp vỏ ngoài của hải triết gọi là hải triết bì vị mặn, tính bình có tác dụng thanh nhiệt hóa đàm tiêu tích, khu phong trừ thấp. Dùng cho các trường hợp ho suyễn nhiều đờm (hen suyễn, viêm khí phế quản, viêm họng) táo bón đầy bụng, phù nề, viêm sưng hạch. Liều dùng, cách dùng: 50 -100g; nấu hầm, trộn ướp.
Canh sứa củ cải: Sứa 120g, củ cải trắng 60g. Sứa rửa sạch nước mặn, thái lát; củ cải thái lát thêm gia vị nấu dạng canh súp. Dùng cho các trường hợp viêm khí phế quản mạn tính (tạng bệnh có liên quan với dị ứng miễn dịch… ).
Có thể nấu canh sứa với cà rốt hay củ năn (mã thầy) để chữa viêm phổi có mủ, ho có nhiều đờm.
Sứa 50g, củ năn 4 củ. Sứa rửa sạch nước mặn thái lát, củ năn gọt vỏ ngoài thêm gia vị nấu canh. Dùng cho các trường hợp đờm nhiệt âm hư, đại tiện táo bón. Có thể dùng cho trẻ em có các biểu hiện u cục tính kết ở bụng, viêm sưng hạch, táo bón.
Củ năng to 100 củ, hải triết 500g, vỏ hồ tiêu 120g, rượu 1.500ml. Ngâm sau 7 ngày. Mỗi sáng ăn 4 củ mã thầy. Dùng cho mọi trường hợp có sưng hạch, táo bón, đầy trướng bụng.
Hải triết 50 – 100g, mã đề 100 – 150g, nấu sắc lấy nước cho uống. Dùng cho các trường hợp viêm khí phế quản, sốt nóng, đau sưng họng, ho khan, đờm đặc vàng dính, táo bón, bệnh tăng huyết áp.
Sứa 50g, củ năn 50g, tây dương sâm 10g, gừng 5g, hành 10g, dầu 30g. Sứa thái miếng, củ năn gọt vỏ ngoài thái mỏng, gừng đập nát. Sào sứa, củ năn, tây dương sâm, sau đó cho gừng, hành, muối vừa đủ. 3 ngày ăn một lần.
Sứa khô 100g, tôm he khô 100g, thịt lợn nạc 100g, trứng 2 quả, dưa chuột 100 – 200g, cà rốt 100g, đu đủ 100g. Sứa ngâm nước gạo, rửa sạch cát, chần qua nước sôi, để ráo, thái chỉ; tôm bóc vỏ, ngâm mềm, giã bông, sao khô; thịt lợn ướp mắm, hạt tiêu, hành, rán chín, thái chỉ; dưa chuột bỏ ruột, thái chỉ, bóp muối, vắt nước để ráo; cà rốt, đu đủ gọt vỏ, nạo nhỏ, bóp muối, vắt ráo trộn với ít đường; trứng tráng mỏng, thái chỉ. Trộn 1/2 sứa, tôm, thịt, trứng với dưa chuột, cà rốt, đu đủ cùng mắm, chanh, tỏi, cho lên đĩa sau rắc nốt sứa, tôm, thịt trứng còn lại lên trên.
Sứa tươi cạo bỏ nhớt, rửa sạch, thái miếng, cho vào nước lá sung hay đinh lăng, mỏ vẹt, đun sôi để nguội; muối 4 – 5 ngày, ăn cùng đậu phụ và rau thơm.
Kiêng kỵ:Người tỳ vị hư hàn không nên dùng.
TS. Nguyễn Đức Quang – suckhoedoisong.vn